Članovi porodice koji mogu ostvariti pravo na porodičnu penziju
Članovi porodice koji, uz ispunjenje zakonskih uslova, mogu ostvariti pravo na porodičnu penziju su:
– bračni drug i
– djeca (rođena u braku ili van braka, usvojena i pastorčad koje je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao).
Pravo na porodičnu penziju može, uz ispunjenje zakonskih uslova, ostvariti i razvedeni bračni drug, ako mu je pravosnažnom presudom dosuđeno pravo na izdržavanje.
Uslovi za sticanje prava na porodičnu penziju Da bi član porodice mogao ostvariti pravo na porodičnu penziju, neophodno je da su ispunjeni:
– uslovi koji se odnose na umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava – pšti uslovi i – uslovi koje treba da ispune članovi porodice umrlog osiguranika ili korisnika prava – posebni uslovi.
Uslovi koji se odnose na umrlog osiguranika, odnosno korisnika prava – opšti uslovi Pravo na porodičnu penziju mogu ostvariti članovi porodice:
– umrlog osiguranika koji je navršio najmanje pet godina staža osiguranja ili najmanje deset godina penzijskog staža ili je ispunio uslove za starosnu ili invalidsku penziju. – umrlog korisnika starosne ili invalidske penzije.
Ukoliko je smrt osiguranika nastala kao posledica povrede na radu ili profesionalne bolesti, članovi porodice stiču pravo na porodičnu penziju, bez obzira na dužinu penzijskog staža.
Uslovi koji se odnose na člana porodice – posebni uslovi
Bračni drug stiče pravo na porodičnu penziju ako je do smrti bračnog druga navršio 52 godine života (za udovca i udovicu), odnosno 51 godinu u 2015. godini (za udovca i udovicu), shodno prelaznom periodu od 2011. do 2016. godine.
– Ako je do smrti bračnog druga ili u roku od jedne godine od dana smrti bračnog druga postao potpuno nesposoban za rad.
– Ako bračni drug obavlja roditeljsku dužnost i u toku trajanja prava na porodičnu penziju navrši potrebne godine života ili postane nesposoban.
– Dijete stiče pravo na porodičnu penziju i ona mu pripada do navršenih 19 godina života. Poslije navršenih 19 godina života dijete stiče pravo na porodičnu penziju i ona mu pripada do završetka školovanja, najkasnije do navršenih 24 godine života, ukoliko pohađa fakultet. Izuzetno, ukoliko dijete pohađa fakultet čije je trajanje duže od četiri godine, porodična penzija mu pripada do navršenih 25 godina života.
– Ukoliko se dijete za vrijeme korišćenja porodične penzije zaposli, neće se obustavljati isplata porodične penzije.
– Dijete stiče pravo na porodičnu penziju i ona mu pripada dok traje nesposobnost za samostalan život i rad.
Porodična penzija se određuje od starosne ili invalidske penzije koja bi osiguraniku pripadala u času smti, odnosno od penzije koja je korisniku pripadala u času smti, u procentu koji se utvrđuje prema broju članova porodice, koji imaju pravo na tu penziju, i to: za jednog člana 70%, za dva člana 80%, za tri člana 90% i za četiri člana 100%.
– Djeci bez oba roditelja, pored porodične penzije po jednom roditelju, pripada i porodična penzija po drugom roditelju, i to za jedno dijete 20%, za dva djeteta 40%, za tri djeteta 90% i za četvoro i više djece 100%.

Prema članu 57 Zakona penzijskom i invalidskom osiguranju („Sl. list RCG“ br. 53/03, 39/04, 61/04, 79/04, 81/04, 14/07 i 47/07 i „Sl. list CG“ br. 79/08, 14/10, 78/10 i 34/11) , u slučaju smrti korisnika penzije, licu koje izmiri troškove sahrane pripada naknada pogrebnih troškova . Potrebno je da u roku od 60 dana od smrti korisnika predate zahtjev i priložite izvod iz knjige umrlih, kao i račun pogrebnih usluga.

Pravo na porodičnu penziju korisnik ovog prava koji studira može ostvarivati najduže do navršene 24 godine života. Pravo se može koristiti do okončanja osnovnih studija, a ukoliko osnovne studije traju pet godina, pravo na porodičnu penziju produžava se do navršene 25. godine života korisnika. Magistarske i doktorske studije su postdiplomske studije, te ne mogu biti obuhvaćene ovom odredbom.

Izmjenama Zakona o PIO ( „Sl. list CG“ br 78/10), propisano je da dijete korisnik porodične penzije može da se zaposli ili obavlja samostalnu djelatnost, a da se pri tom ne vrši obustava isplate penzije. Prema tome, stupanjem u radni odnos nećete izgubiti pravo na porodičnu penziju, shodno citiranom zakonu koji se primjenjuje od 6. januara 2011. godine.

Starosnu penziju može ostvariti osiguranik koji ispunjava uslove u pogledu navršenih:
• godina života i penzijskog staža,
• staža osiguranja.
Penzijski staž – je širi pojam od staža osiguranja koji obuhvata i poseban staž.
Staž osiguranja – podrazumijeva vrijeme provedeno na radu poslije navšene petnaeste godine života, po osnovu koga je osiguranik bio osiguran na penzijsko-invalidsko osigurnje, za koje je uplaćen doprinos.
Poseban staž – vrijeme provedeno van rada za koje nije upaćen doprinos za penzijsko i invalidsko osigurnje, a koji se priznaje u penzijski staž za sticanje i određivanje visine prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja (ženi za djecu koju je rodila uračunava se poseban staž šest mjeseci po djetetu, učešće za vrijeme vršenja vojnih dužnosti provedeno u oružanim akcijama i zarobljeništvu posle 17. 08. 1990. godine).
Shodno navedenom, ukoliko je za sticanje prava na starosnu penziju propisano ispunjenje uslova za penzijski staž , računa se staž osiguranja i poseban staž.
Ukoliko je za ispunjenje uslova propisan staž osiguranja – podrazumijeva se vrijeme provedeno na radu po osnovu koga je osiguranik bio osiguran, kao i uvećani staž za koji su uplaćeni doprinosi. Poseban staž se u tom slučaju ne uzima za uslov za ostvarivanje prava, već samo za veći obim prava.

Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju („Sl. list RCG“, br. 54/03, 39/04, 61/04, 79/04, 81/04, 14/07, 47/07 i „Sl. list Crne Gore“ br. 79/08, 14/10, 78/10, 34/11, 66/12 i 38/13 i 61/13, 06/14 i 60/14)
Osiguranik stiče pravo na starosnu penziju kada navrši 67 godina života i najmanje 15 godina penzijskog staža. Osiguranik stiče pravo na starosnu penziju kada navrši 65 godina života i 4 mjeseca života (muškarac) i 60 godina i šest mjeseci života (žene) i najmanje 15 godina penzijskog staža.Osiguranik stiče pravo na starosnu penziju kad navrši 40 godina staža osiguranja, bez obzira na godine života.Osiguranik žena stiče pravo na starosnu penziju kada navrši 35 godina i 6 mjeseci staža osiguranja i najmanje 55 godina i 6 mjeseci života.Osiguranik stiče pravo na starosnu penziju kad navrši 30 godina staža osiguranja od čega najmanje 20 godina efektivno provedenih na radnim mjestima na kojima se u rudnicima staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem.Osiguranik stiče pravo na prijevremenu starosnu penziju kad navrši 62 godine života i najmanje 15 godina penzijskog staža.Osiguranik stiče pravo na starosnu penziju kada navrši 20 godina staža osiguranja, ukoliko je isti roditelj ili staratelj koji vrši starateljstvo nad djetetom sa teškim smetnjama u razvoju, koje je korisnik lične invalidnine. Ovo pravo može koristiti jedan roditelj ili staratelj, a ne odnosi se na staratelja koga po službenoj dužnosti imenuje organ starateljstva.
Osiguranik – policijski službenik kome radni odnos prestane do 1. aprila 2015. godine, stiče pravo na starosnu penziju ukoliko do 31. januara 2015. godine navrši najmanje 40 godina života i 20 godina staža osiguranja, od kojih najmanje 10 godina efektivno provedenih na poslovima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem. Pravo na starosnu penziju po ovom osnovu može se ostvariti do 1. jula 2015. godine.
Osiguraniku – službeniku Agencije za nacionalnu bezbjednost koji zaključno sa 30. aprilom 2015. godine navrši najmanje 50 godina života i 25 godina staža osiguranja, od kojih najmanje 15 godina efektivno provedenih na poslovima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem, prestaje radni odnos najkasnije 1.maja 2015. godine i u ovom slučaju službenik Agencije ima pravo na starosnu penziju. Pravo na starosnu penziju po ovom osnovu može se ostvariti do 1. jula 2015. godine.
Osiguraniku – službeniku Agencije za nacionalnu bezbjednost kome na lični zahtjev radni odnos prestane do 1. maja 2015. godine, ima pravo na starosnu penziju ukoliko zaključno sa 30. aprilom 2015. godine navrši najmanje 50 godina života i 20 godina staža osiguranja, od kojih najmanje 10 godina efektivno provedenih na poslovima u Agenciji, na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem. Pravo na starosnu penziju po ovom osnovu može se ostvariti do 1. jula 2015. godine.
Osiguranik kome je u sektoru metaloprerađivačke industrije prestao radni odnos zbog uvođenja stečaja, a u tom procesu mu nije isplaćena otpremnina, stiče pravo na starosnu penziju ukoliko ima navršenih 30 godina staža osiguranja. Pravo na starosnu penziju po ovom osnovu može se ostvariti do 15. marta 2015. godine. Osiguranik kome je u privrednom društvu, u kojem je država imala vlasnički udio, prestao radni odnos zbog uvođenja stečaja, stiče pravo na starosnu penziju sa navršenih 30 godina staža osiguranja (muškarac) odnosno 25 godina staža osiguranja (žena). Pravo na starosnu penziju po ovom osnovu može se ostvariti do 1. jula 2015. godine. Visina penzije u 2015. godini se izračunava na osnovu najpovoljnijeg ličnog koeficijenta za uzastopne 34 godine staža. Godina u kojoj se ostvaruje pravo, na uzima se za izračun ličnog koeficijenta.